Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji
Współczesna pedagogika specjalna to dyscyplina wiedzy zajmująca się problemami edukacji, rehabilitacji, wspomagania rozwoju oraz przygotowania do życia osób niepełnosprawnych (z różnym stopniem złożoności i głębokości zaburzeń rozwojowych) na miarę indywidualnych możliwości poznawczych tych osób. Specyfikę zadań charakteryzuje coraz szersze otwarcie nie tylko na kwestie integracji społecznej, ale także zainteresowanie takimi kategoriami niepełnosprawności, które dotychczas (z wielu względów) nie znajdowały właściwego im miejsca w działaniach teoretycznych i praktycznych. Do ważnych zagadnień, wymagających pogłębionej eksploracji empirycznej, wnikliwszego poznania - w celu nakreślenia koncepcji służących praktyce pedagogicznej - należą problemy życiowe oraz normalizacyjne jednostki z równoczesnym uszkodzeniem słuchu i wzroku (jeszcze do dnia dzisiejszego dość ogólnie kwalifikowanej do kategorii głuchoniewidomych).
WSTĘP 7
Rozdział 1. ZJAWISKO GŁUCHOŚLEPOTY - ANALIZA WYBRANEJ LITERATURY 23
1.1. Istota głuchoślepoty oraz podstawowe definicje 24
1.2. Klasyfikacje oraz kryteria diagnostyczne 41
1.3. Etiologia i fenomenologia złożonej niepełnosprawności u osób w różnym wieku 47
1.3.1. Zespół wrodzonej różyczki 47
1.3.2. Słuchowo-wzrokowe zespoły uwarunkowane genetycznie 50
1.3.3. Zespoły słuchowo-wzrokowe dziedziczone w sposób autosomalny recesywny 51
1.3.4. Zespoły słuchowo-wzrokowe dziedziczone w sposób autosomalny dominujący 56
1.3.5. Zespoły słuchowo-wzrokowe, których dziedziczenie związane jest z płcią 57
1.3.6. Zespoły słuchowo-wzrokowe przekazywane w innym mechanizmie (dziedziczenie mitochondrialne) 58
1.3.7. Zespoły słuchowo-wzrokowe o niejasnym sposobie dziedziczenia 58
1.4. Konsekwencje głuchoślepoty ze szczególnym uwzględnieniem głuchoślepoty wrodzonej i/lub wcześnie nabytej 62
1.4.1. Specyfika rozwoju fizycznego 62
4.1.2. Charakterystyka poznania otaczającej rzeczywistości 67
4.1.3. Komunikowanie się z otoczeniem 73
4.1.4. Orientacja i przemieszczanie się w przestrzeni 80
4.1.5. Możliwości społecznego uczestnictwa i aktywności 84
1.5. Wsparcie społeczne, edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w świecie w kontekście historycznym 86
1.6. Głuchoślepota w świetle wybranych badań empirycznych 90
Rozdział 2. EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH W POLSCE 102
2.1. Edukacja i rehabilitacja głuchoniewidomych dzieci i młodzieży - aspekt historyczny oraz stan obecny 103
2.1.1. Początki edukacji głuchoniewidomych w Polsce 104
2.1.2. Edukacja głuchoniewidomych w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci i Młodzieży Słabo Widzącej i Niewidomej im. L. Braille'a w Bydgoszczy 108
2.1.3. Oddział dla Dzieci Głuchoniewidomych w Laskach 112
2.1.4. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych i Słabo Widzących w Radomiu 114
2.2. Wsparcie społeczne dzieci, młodzieży, osób dorosłych głuchoniewidomych oraz rodziców mający głuchoniewidome dziecko - organizacje pozarządowe (Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym) 117
Rozdział 3. EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH W ROSJI 140
3.1. Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych dzieci i młodzieży - aspekt historyczny/stan obecny 141
3.2. Wsparcie społeczno-rehabilitacyjne dzieci, młodzieży, osób dorosłych głuchoniewidomych oraz ich rodzin - organizacje pozarządowe 166
Rozdział 4. SYLWETKI WYBRANYCH OSÓB DZIAŁAJĄCYCH NA RZECZ GŁUCHONIEWIDOMYCH W POLSCE I ROSJI - ANALIZA BIOGRAFICZNA 174
4.1. Sylwetki wybranych specjalistów działających na rzecz głuchoniewidomych w Polsce 175
4.1.1. Maria Grzegorzewska 175
4.1.2. Bogdan Szczepankowski 181
4.1.3. Tadeusz Majewski 188
4.1.4. Siostra Emmanuela Jezierska 197
4.1.5. Elżbieta Oleksiak 203
4.1.6. Krystyna Klugiewicz 209
4.1.7. Grażyna Glińska 212
4.1.8. Ryszard Stryjecki 216
4.1.9. Hanna Pracharczyk 223
4.1.10. Hanna Rudomska 227
4.1.11. Małgorzata Książek 231
4.1.12. Małgorzata Benisz 237
4.2. Sylwetki wybranych specjalistów działających na rzecz głuchoniewidomych w Rosji 241
4.2.1. Helena Graczewa 241
4.2.2. Lew Wygotski 248
4.2.3. Iwan Sokolański 257
4.2.4. Augusta Jarmolenko 272
4.2.5. Aleksander Mieszczeriakow 278
4.2.6. Ewald Ilienkow 287
4.2.7. Walery Czułkow 291
4.2.8. Albin Aprauszew 296
4.2.9. Elwira Szakienowa 303
4.2.10. Tatiana Basiłowa 306
4.2.11. Irina Sołomatina 313
4.2.12. Galina Epifanowa 316
Rozdział 5. SYLWETKI WYBRANYCH OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH W POLSCE I ROSJI (ANALIZA BIOGRAFICZNA) 318
5.1. Sylwetki wybranych osób głuchoniewidomych w Polsce 319
5.1.1. Krystyna Hryszkiewicz 319
5.1.2. Józef Mendruń 323
5.1.3. Grzegorz Kozłowski 331
5.1.4. Bohdan Jacórzyński 338
5.1.5. Elżbieta Gubernator-Syposz 343
5.1.6. Maciej Szanser 348
5.1.7. Grzegorz Jakubiec 353
5.1.8. Michał Ostrowski 356
5.1.9. Elwira Jagiełło 362
5.1.10. Jadwiga i Roman Ryglowie 367
5.2. Sylwetki wybranych osób głuchoniewidomych w Rosji 372
5.2.1. Olga Skorochodowa 372
5.2.2. Siergiej Sirotkin 376
5.2.3. Aleksander Suworow 381
5.2.4. Jurij Lernier 392
5.2.5. Natalia Kryłatowa 395
5.2.6. Natalia Kremniowa 400
5.2.7. Lilia Kaszapowa 404
5.2.8. Andriej Markow 407
PODSUMOWANIE - próba analizy i syntezy systemowych porównań edukacji i rehabilitacji osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji 412
BIBLIOGRAFIA 421
Education and rehabilitation of deaf blind people in Poland and Russia (past development and current state) (Summary) 435
???????? ? ???????????? ??????????? ? ?????? ? ?????? (???????? ? ?????????? ????????) (??????????) 437
ANEKS 439