Drogi do onkologii

Drogi do onkologii

Nie jest to książka o historii rozwoju polskiej onkologii. Nie jest to książka o organizacji bądź strukturze dziedziny będącej obecnie ważnym elementem życia społecznego. Zebraliśmy tu jednostkowe historie współczesnych polskich onkologów, opowiedziane przez samych bohaterów. Pokazali oni swoje drogi do onkologii ‒ która była i pozostaje domeną innowacji oraz fascynujących zmagań z odwiecznym wrogiem ludzkości – chorobą nowotworową.

Poszczególne rozdziały stanowią autoryzowane zapisy rozmów z dziewięcioma wybitnymi onkologami. Rozmowy przeprowadziła Renata Furman. Obecnie ‒ zastępca redaktora naczelnego czasopisma „Służba Zdrowia” i Dyrektor Działu Analiz Systemowych Instytutu Ochrony Zdrowia. Uprzednio, przez wiele lat ‒ rzecznik prasowy Ministerstwa Zdrowia i centrali Narodowego Funduszu Zdrowia. Osoba rozpoznawalna, moderatorka licznych debat medycznych i okołomedycznych.

Autorka tak pisała o swoim pomyśle na tę książkę:
„Tworzenie się nowoczesnej polskiej służby onkologicznej to zaledwie kilka ostatnich dziesięcioleci. Nie tak znowu dawne lata 50. XX wieku to czas, kiedy profesor Tadeusz Koszarowski ‒ który w kształtowaniu onkologii jako dyscypliny naukowej i medycznej odegrał w Polsce kluczową rolę ‒ sformułował definicję onkologii i jako pierwszy zaczął ujmować walkę z rakiem w kontekście zdrowia publicznego. W ten front walki z nowotworami zaangażowali się wychowankowie profesora Koszarowskiego, a następnie ich uczniowie. Wielu z nich jest do dzisiaj aktywnych zawodowo; niestety, coraz liczniejsi odchodzą z tego świata. Moim zamiarem było pokazanie zawodowych losów czołowych polskich onkologów, przedstawionych w formie monologów na temat «Moja droga do onkologii», a także krótkie przedstawienie kształtowania się polskiej myśli i służby onkologicznej. Losy polskich onkologów, znanych nie tylko swemu zawodowemu środowisku, mogą zainteresować szeroki krąg czytelników”.

Wspomnieniami podzielili się:

• prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem ‒ kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym, członek władz polskich i europejskich towarzystw naukowych zrzeszających onkologów, autor projektu ustawy o całkowitym zakazie palenia w miejscach publicznych, przyjętej w 2010 roku;
• prof. dr hab. n. med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak ‒ kierownik Katedry i Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, konsultant krajowy w dziedzinie hematologii, wykonawca pierwszego w Polsce zabiegu allogenicznego przeszczepienia szpiku w 1984 roku;
• prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski ‒ kierownik Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej w Centrum Onkologii ‒ Instytucie im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, przewodniczący Krajowej Rady do spraw Onkologii tworzącej Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych;
• prof. dr hab. n. med. Andrzej Kułakowski ‒ następca profesora Tadeusza Koszarowskiego w Klinice Chirurgii Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, pionier w zakresie technik chirurgii onkologicznej oraz chirurgii rekonstrukcyjnej, wychowawca wielu pokoleń lekarzy;
• dr n. med. Janusz Meder ‒ kierownik Oddziału Zachowawczego Kliniki Nowotworów Układu Chłonnego w Centrum Onkologii ‒ Instytucie im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie, ekspert w dziedzinie radioterapii, prezes Polskiej Unii Onkologii, stowarzyszenia, które doprowadziło do reaktywacji Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych;
• prof. dr hab. n. med. Marek Nowacki ‒ od 1995 roku kierownik ówczesnej Kliniki Nowotworów Jelita Grubego w Centrum Onkologii ‒ Instytucie im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie, dyrektor ursynowskiego ośrodka (od 1999 do 2009 roku) i konsultant krajowy w dziedzinie onkologii (od 1986 do 1997 roku);
• dr hab. n. med. Tadeusz Pieńkowski, prof. CMKP ‒ prezes Polskiego Towarzystwa do Badań nad Rakiem Piersi, członek władz Międzynarodowego Towarzystwa Senologicznego (SIS/ISS), dyrektor medyczny Radomskiego Centrum Onkologii
• prof. dr hab. n. med. Edward Towpik ‒ twórca pionierskiego Oddziału Chirurgii Rekonstrukcyjnej w Klinice Nowotworów Głowy i Szyi w Centrum Onkologii ‒ Instytucie im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie, redaktor naczelny pisma „Nowotwory. Journal of Oncology”, dyrektor Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego;
• prof. dr hab. n. med. Witold Zatoński ‒ wieloletni kierownik jednostki epidemiologicznej i pełnomocnik do spraw profilaktyki w Centrum Onkologii ‒ Instytucie im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie, przewodniczący Rady Naukowej Krajowego Rejestru Nowotworów, założyciel Fundacji Promocji Zdrowia, inicjator bezprecedensowej, wzorcowej akcji profilaktycznej „Rzuć palenie razem z nami”.

Każde ze wspomnień ma indywidualne rysy: część jest chłodniejsza i bardziej syntetyczna, część zdradza dążenie do bogatszego sportretowania środowisk, o których mowa. Wspólna wydaje się chęć zaakcentowania, że onkologia kształtowała się w sztafecie pokoleń, wbrew zastanym rozgraniczeniom instytucjonalnym, że indywidualności obdarzone wyobraźnią i odwagą musiały zmierzać do celu w poprzek procedur lub zgoła slalomem. I że najwięcej dobrego wynikało ze spotkań wizjonerów, jak też z cierpliwego przenoszenia na polski (a w dużym stopniu jeszcze peerelowski) grunt rozwiązań, które przesądziły o sukcesie onkologii na Zachodzie. Ta książka ma w sobie coś z warstwy emocjonalnej filmu Bogowie (2014) Łukasza Palkowskiego.

Fakty, oceny ‒ i anegdoty:

• Kto był znany jako „Amerykański Gracz”?
• Jaką umowę profesor Jędrzejczak renegocjował w barze z hamburgerami?
• Dlaczego podczas wykładu norweskiego onkologa słuchacze zaczęli podnosić kciuki?
• Kto pracował jako bramkarz w Medyku?
• Kiedy onkolodzy z Japonii spali pod ścianami na Kremlu?