Ćwiczcie się w nabożeństwie
Oddana w ręce Czytelników książka poświęcona kazaniom Tomasza
Młodzianowskiego zdradza nie tylko niesłabnącą fascynację autora barokowym piśmiennictwem religijnym, ale samymi możliwościami interpretacyjnymi, jakie otwierają się podczas kolejnych odczytań XVII-wiecznych kazań, relektur często żmudnych i skazanych siłą rzeczy na różne sposoby oswajania tych obszernych zbiorów, niosących wciąż nowe, interesujące wątki, które ledwie zaznaczają się po pierwszej lekturze, a w pełni objawiają się w następnych odsłonach obcowania z tekstami.
Przedmiotem rozważań w prezentowanej publikacji uczyniono metahomiletyczne uwagi Młodzianowskiego, problematykę kobiecą, ignacjański modus vivendi, wyobraźnię pasyjną i wreszcie religijną wizję dziejów narodu polskiego. Wykorzystany w tytule książki cytat „Ćwiczcie się w nabożeństwie”, dotyczący rożnych wymiarów życia, stanowi spoiwo łączące poszczególne studia zawarte w niniejszym tomie.
Ireneusz Szczukowski – prof. nadzw. w Instytucie Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autor książek: Inspiracje augustyńskie w poezji polskiego baroku (Bydgoszcz 2007); Między odrzuceniem a zbawieniem. Problematyka ciała w piśmiennictwie religijnym polskiego baroku (Bydgoszcz 2012).
Zamiast wstępu: O modelach badań kaznodziejstwa barokowego 7
Rozdział I. Trudna sztuka przepowiadania 26
1. Chrystus mówca 28
2. „Jaki ma być kaznodzieja?” 40
3. Kościół – miejsce głoszenia Słowa48
4. „Domem jest Bożym, kto ziemskich rzeczy nie żąda”55
Rozdział II. „Niewiastę mężną któż znajdzie?” Wokół problematyki kobiecej 66
1. Żona Adama 68
2. „Chwalnaś […] płci żeńska […], chwalnaś płci męska” 76
3. „Sojusznica diabła” 82
4. Niewiasty w historii przymierza i „szczodra białogłowa” 86
5. „Ta wdowa więcej coś niż białogłowa była” 90
6. Maria Magdalena 93
7. Konkluzje – „Myśl o niebie z myślą o białejgłowie zgodzić się nie może” 97
Rozdział III. W kręgu ćwiczeń duchowych 100
1. „Krok z ziemi do nieba” – fundament przemiany 106
2. „Dzielę was słuchaczów moich” – adepci duchowego rozwoju 112
3. „Podam niektóre nabożeństwa i afekty” – przykłady ćwiczeń 116
4. „Obrzydzić” grzech – rozważania adwentowe 123
Rozdział IV. Wyobraźnia i pobożność pasyjna 129
1. Chrystus i świat 131
2. „Opiszę wam Pana Jezusa na krzyżu konającego” 141
Rozdział V. „Wielka teraźniejszość”. Religijna wizja dziejów Rzeczpospolitej 156
1. „Bóg z tobą, narodzie Polski” 156
2. Dziedzictwo Maryi 165
3. Królestwo Boże – królestwo polskie 171
4. Problem innowierców 180
Zakończenie 192
Bibliografia 197
Notka bibliograficzna 213
Summary 215
Indeks nazwisk 218