Brud i smród. Studia Historica Gedanensia. Tom I
Autorzy pierwszego tomu „Studia Historica Gedanensia” podjęli się zadania odkrycia choć czubka góry lodowej i ukazania różnorodności i wielopłaszczyznowości problematyki związanej z tytułowym brudem i smrodem. Niniejsze studia mają charakter przekrojowy. Ukazują zagadnienie w kontekście różnych epok historycznych (od starożytności przez średniowiecze, epokę nowożytną, wiek XIX, XX i w końcu czasy nam współczesne) i ujmują go w odmiennych perspektywach badawczych – historycznej oraz kulturoznawczej.
Nie chcąc ograniczać się jedynie do badania obszarów, do których „brud i smród” są przypisywane tradycyjnie, Autorzy wniknęli w sfery wykraczające poza zmysł węchu i wzroku, a które traktować można jako instytucjonalne, materialne czy kulturowo-obyczajowe. Czytelnicy dzięki temu mają okazję odkryć zapachy towarzyszące wojennemu rzemiosłu Hellenów, ocenić stan sanitarny średniowiecznego Elbląga i jego zakładów kąpielowych, przyjrzeć się warunkom, w jakich żyli chłopi i robotnicy szwedzcy, rosyjscy, łotewscy, oraz „zwiedzić” tereny kolejowe, a nawet meliny w PRL-owskich czasach. „Brud” może mieć jednak charakter symboliczny i być rozpatrywany w kategoriach pewnej duchowej predyspozycji (jak w przypadku świętych). W końcu „brud i smród” towarzyszą upadkowi moralności i mogą przybrać postać choroby (np. wenerycznej).
Słowo wstępne 7
ARTYKUŁY 9
Lucyna Kostuch. Fetor na helleńskim polu bitwy. Starożytni autorzy greccy wobec problemu 11
Weronika Konkol. Brud i smród w świetle polskich średniowiecznych źródeł hagiograficznych - próba rozpoznania tematu 19
Rafał Kubicki. Problem utrzymywania czystości w średniowiecznym mieście – funkcje i znaczenie łaźni publicznych na przykładzie Elbląga 35
Gabriela Majewska Bieda i brud w życiu szwedzkich chłopów i robotników w XVIII i XIX wieku 47
Arkadiusz Janicki. Brud i bieda wśród chłopów łotewskich. Przyczynek do sytuacji ekonomicznej chłopów w XIX i na początku XX wieku w guberniach bałtyckich (głównie w guberni kurlandzkiej) 61
Michał Maryniak. Brudny ciałem i duchem. Obraz Murzyna na Czarnym Lądzie w prasie polskiej (1911‒1914) 89
Marcin Szerle. Między durem a tryprem – z problematyki higieny w międzywojennej Gdyni 105
Grzegorz Labuda. Walka o Plan – walką o czystość. Kwestia brudu na terenach kolejowych w dobie Planu Sześcioletniego w świetle „Dziennika Bałtyckiego” 129
Piotr Perkowski. „Brudna melina” i życie społeczne PRL 145
Włodzimierz Karol Pessel. Narodziny nowoczesnej higieny publicznej. Perspektywa kulturoznawcza 155
ŹRÓDŁA I MATERIAŁY 171
Iwona Janicka. Protokół z posiedzenia Gubernialnej Komisji Sanitarno-Wykonawczej z 21 sierpnia 1892 roku 173
RECENZJE I POLEMIKI 205
International Diplomacy and Colonial Retreat, ed. by Kent Fedorowich and Martin Thomas, Frank Cass Publishers London 2001, ss. 260 (Adam Kosidło) 207
Roman Jurkowski, Sukcesy i porażki. Ziemiaństwo polskie Ziem Zabranych w wyborach do Dumy Państwowej i Rady Państwa 1906-1913, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2009, ss. 550 (Zbigniew Opacki) 218
François Rosset, Dominique Triaire, Jan Potocki. Biografia, tł. Anna Wasilewska, WAB, Warszawa 2006, ss. 517 (Anna Łysiak-Łątkowska) 223
Janusz Czechowski, Polska i Finlandia. Stosunki dwustronne w latach 1918-1939, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009, ss. 355 (Arnold Kłonczyński) 231
Grażyna Okła, Wielokulturowość w nauczaniu historii w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce 2008, ss. 183 (Iwona Janicka) 235
Eugeniusz S. Kruszewski, Polskie tropy nad Sundem i Skagerrakiem, Instytut Polsko-Skandynawski, Kopenhaga 2009, ss. 395 (Michalina Petelska) 240
KRONIKA NAUKOWA (opracował Tomasz Maćkowski) 245