Elementy farmakologii ogólnej i wybrane zagadnienia z zakresu farmakoterapii bólu
Współczesny bardzo dynamiczny rozwój nauk farmaceutycznych i w konsekwencji rejestracja dużej ilości nowych produktów leczniczych, reklamowanych w środkach masowego przekazu, może być przyczyną dezorientacji przeciętnego pacjenta co do ich skuteczności i bezpieczeństwa. Oprócz lekarzy i farmaceutów istotną rolę uzupełniającą w edukacji dotyczącej farmakoterapii powinni odgrywać inni przedstawiciele zawodów medycznych w tym rehabilitanci i fizjoterapeuci. Kontakt z rehabilitowanym pacjentem, najczęściej z dolegliwościami bólowymi w obrębie narządu ruchu, z racji często zadawanych przez niego pytań dotyczących skuteczności dostępnych bez recepty środków p/bólowych, wymusza na tej grupie pracowników medycznych posiadanie wiedzy farmakologicznej warunkującej udzielenie prawidłowej informacji.
Wprowadzenie ..................................................................................................................... 5
1. Podstawy farmakologii ogólnej ....................................................................................... 7
1.1. Pojęcia ogólne z zakresu farmakologii - historia odkryć najważniejszych leków, definicja i podział leków, powstawanie i zasady badania nowych leków .......................... 7
1.2. Losy leku w ustroju - podstawowe pojęcia z zakresu farmakokinetyki ...................... 10
1.3. Mechanizmy działania leków - podstawowe pojęcia z zakresu farmakodynamiki …. 20
1.4. Interakcje leków - wzajemne oddziaływanie między jednocześnie
zastosowanymi lekami ......................................................................................................... 25
1.5. Działania niepożądane leków ....................................................................................... 28
1.6. Uzależnienia lekowe i substancje uzależniające .......................................................... 30
1.7. Wpływ leków na wyniki badań laboratoryjnych .......................................................... 31
1.8. Ocena kosztów farmakoterapii-podstawowe pojęcia z zakresu
farmakoekonomiki ............................................................................................................... 34
1.9. Farmakopea Polska jako źródło wiedzy o lekach i substancjach
farmakopealnych ................................................................................................................. 37
2. Farmakoterapia i postępowanie wspomagające w ostrych i przewlekłych reakcjach bólowych ............................................................................................................................. 40
2.1. Patofizjologia bólu - mechanizmy powstawania bólu ostrego, przewlekłego
i neuropatycznego ............................................................................................................... 40
2.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe-podział, mechanizm działania oraz efekty niepożądane ..................................................................................................... 43
2.3. Farmakologia i kliniczne zastosowanie opioidowych leków przeciwbólowych
.............................................................................................................................................. 46
2.4. Leki miejscowo-znieczulające, miorelaksujące i koanalgetyki - rola w łagodzeniu
reakcji bólowych ................................................................................................................ 49
2.5. Postępowanie terapeutyczne w zespołach bólu ostrego i przewlekłego - ból pourazowy, ból w obrębie narządu ruchu (bóle mięśni, stawów, kręgosłupa) oraz farmakoterapia w schorzeniach reumatycznych ............................................................................................... 53
2.6. Preparaty witaminowo-mineralne, suplementy diety i produkty naturalne w
leczeniu schorzeń o podłożu zapalnym z towarzyszącym bólem ....................................... 55
2.7. Biopierwiastki i ich rola w terapii ................................................................................ 58
Wybrane pozycje literaturowe ............................................................................................ 63